Зерттеушілердің идентификаторлары мен профильдері

Нақты бір автордың жарияланымдарын табу көбіне қиынға соғады.

Зерттеушілер мен жарияланған құжаттардың көп болуы жағдайында сіз қарап

отырған құжаттардың нақты бір авторға тиесілі болуын қамтамасыз ету үлкен

проблемаға айналды.

Кейбір танымал автор идентификаторлары және олардың ерекшеліктері:

ORCID немесе Open Researcher and Contributor ID (ағылшын тілінен –

«Зерттеуші мен қатысушының ашық идентификаторы») – бұл ғылыми авторларды

бірегей анықтайтын патенттелмеген әріптік-сандық код.

Сәйкестендіру кодының негізгі міндеті – автордың аттарындағы

сәйкессіздіктерді жою.

Бір елде де, әртүрлі елдерде де көп таралған есімдер мен фамилиялардың

ұқсастығы ғылыми мақалалардың авторларын идентификациялауда, әсіресе,

мысалы, Scopus сияқты ірі дерекқорларда шатастыруды тудырады.

ORCID – бұл «Білім» «Жұмыс», «Қаржыландыру» деген бөлімдері бар,

қалағаныңызша егжей-тегжейлі толтырылатын профиліңізге тіркелген бірегей 16

таңбалы нөмір.

Аты-жөнінің жазылуындағы әріптер цифрлармен ауыстырылады, бұл барлық

мәселелерді бірден шешеді: айтылуы мен басқа тілдерге аудармасы, авторды

сәйкестендіру және оның жарияланған мақалаларымен байланысы

автоматтандырылады.

Бұл код бойынша ғалымды ғылыми ұйымдар мен қауымдастықтар, баспалар,

қорлар оңай анықтап таниды.

ORCID профильдері сіздің ORCID-ді басқа автор идентификаторларымен,

соның ішінде ResearcherID-мен және жеке веб- сайттармен байланыстыруға

мүмкіндік береді.

ID ORCID – бұл иесін тек танымал етіп қана қоймай, бүкіл әлемдегі

әріптестерімен араласуға мүмкіндік беретін визиттік картаның бір түрі. ORCID

базасында автор туралы келесі мәліметтер болады: аты, тегі әр түрлі жазу

мәнерінде. Автор жұмыс істейтін ұйымның атауы. Жарияланған мақалалар тізімі.

Автордың гранттары, сондай-ақ оның қатысуы тіркелген гранттар. ORCID

идентификациялық кодының мәні ғалымды мақалаларды жариялау кезінде әртүрлі

формаларды толтыру бойынша жалықтыратын жұмыстан босатуында.

ORCID-тің зерттеушілер үшін артықшылықтары

Зерттеушілер үшін ORCID идентификаторын құрудың келесі артықшылықтары

бар:

- Зерттеушілерге өздерінің зерттеушілік қызметін аты мен заты ұқсас басқа

қызметтерден ажыратуға мүмкіндік береді.

- Зерттеушілерге зерттеушінің тұлғасын зерттеу қызметінің және объектілердің

кең ауқымымен, мысалы, жарияланымдармен, мәліметтер жиынтығымен,

жабдықтармен, мақалалармен, медиа сюжеттермен, кураторлық

көрмелермен,

дәйексөздермен, эксперименттермен,

патенттермен, оқу жазбаларымен және жазба кітапшаларымен байланыстыруға

мүмкіндік береді.

- Зерттеушілерге өз жұмыстарына көпшіліктің қол жеткізе алу мүмкіндігін

сақтай отырып, жеке құпиялылықты өз бетінше басқаруға мүмкіндік береді.

- Байланысты әрекеттерді және нысандарды автоматты түрде жинау арқылы

деректерді қолмен енгізуді азайтады.

- Мәліметтерді қайта енгізу қажеттілігін болдырмай, әртүрлі елдерде,

мекемелерде және пәндер бойынша зерттеулер мен ынтымақтастықты жеңілдетеді.

Зерттеушілерге қатысты деректер олардың идентификаторымен бірге ұйымдар мен

ұлттық шекаралардан «өтуі» мүмкін.

- Зерттеушілердің ортақ идентификатор арқылы бірнеше ұйымдармен,

баспалармен, демеушілермен өзара әрекеттесуіне жағдай жасайды.

- Зерттеушілерді және олармен байланысты ғылыми-зерттеу қызметі мен

объектілерін анықтауды жетілдіре отырып, жекелеген ғалымдарға жазбалар

ұсынады.

ORCID идентификаторын тіркеу үшін не қажет?

Сізге тек ORCID идентификаторының https://orcid.org/register ресми

сайтында тіркелу қажет

Осыдан кейін сізге өз жарияланымдарыңыз туралы ақпарат енгізу қажет

болады. Сізге тек анкета сұрақтарына жауап беру керек. Сауалнаманың барлық

өрістерін толтырғаннан кейін авторға жеке ID коды беріледі және сол сәттен

бастап ORCID жүйесін қолдануға болады. Жеке кабинетіңізде өз профиліңізді

толтыру кезінде сіз адамдармен қарым-қатынас шеңберін өз қалауыңыз бойынша

жалпыға ортақ, шектеулі немесе тек жеке етіп жасай аласыз. ORCID

идентификаторын алып, тіркелу тегін.

Хирш индексі

Хирш индексі – ғылыми зерттеулердің маңыздылығының ғылыми-

метрикалық көрсеткіші. Критерий әлемдік ғылыми қоғамдастықта дәйексөз

индексіне балама ретінде қолданылады.

Хирш индексі (h-индекс) автордың ғылыми қызметінің жетістігін және оның

өнімділігін бағалауға мүмкіндік береді. Ол дәйексөздер мен мақалалар санының

арақатынасымен анықталады.

Хирш индексін қалай есептеу керек

H-индекс мыналарды ескере отырып есептеледі:

- жарияланған жұмыстардың саны;

- жоғарыда аталған еңбектерден дәйексөздер келтірілген басқа

жарияланымдардың саны.

Ғалымның h индексі бар, егер оның Np мақалаларының әрқайсысы кем

дегенде h рет келтірілсе, қалған (Np-h) мақалаларының әрқайсысы h реттен

артық келтірілмейді.

Мысал:

Ғалым 10 мақала жариялады және әрқайсысына 1 рет сілтеме жасалды, Хирш

индексі - 1.

Ғалым 1 мақала жариялады, оған 10 рет сілтеме жасалды, біз 1-ге тең h-

индексін аламыз.

h=5

Сондықтан h-индекс мәнін алу үшін сізге 2 қадам жасау керек:

1. Мақалаларды ең көп рет дәйексөз келтірілгенінен азына қарай рет-ретімен

орналастырыңыз.

2. Нөмірі оған жасалған сілтемелер санына тең ғылыми жұмысты анықтаңыз.

Қорытындысында біз іздегенімізді табамыз. Онлайн дерек қорларында

индексті автоматты түрде бағдарламала анықтайды. Әрбір ғылыми базада мәні

талданатын мәліметтердің тең болмауына байланысты өзгешеленеді.

Scopus-тан Хирш индексін қалай білуге болады?

Scopus-та Хирш индексін білу үшін http://www.scopus.com сайтына кіріңіз (сіздің

ғылыми жұмысыңыз индекстелген болуы керек).

Мақала индекстелгеннен кейін автордың профилі пайда болады және Scopus

бойынша Хирш индексі автоматты түрде есептеледі. Сондықтан дәйексөздер келтіру

санын қадағалап, оларды көбейту керек.

Scopus-тағы авторлық профильді тіркеусіз тегін қарауға болады. Scopus сайтына

кіреміз.

Мақаланың

реттік саны

мақала

Дәйексөз

келтіру

саны

сілтеме

Әрі қарай тізімде автордың атын нұқып, автордың барлық көрсеткіштері,

сондай-ақ мақалалар тізімі бар авторлық профилі бар парақты аламыз.

Web of Science-тағы Хирш индексі

Web of Science-тан іздеу тіркеусіз мүмкін емес, жалпыға қол жетімді деректер

жоқ. Өз логині мен паролі арқылы кіру керек.

«Барлық өрістерден» «Автор» өрісін таңдаймыз.

Іздеуге біз мысалы, Myrzakhmetov деген автор есімін тереміз.

Авторды басу арқылы біз қайтадан іздеу парағына түсеміз. Көріп

отырғандарыңыздай, ізделген фамилия мен инициалдар іздеу өрісіне қосылды.

«Іздеу» батырмасын басамыз да парақшасына жетеміз. Қажетті авторлық

көрсеткіштерді алу үшін «Дәйексөз келтіру бойынша есеп» деген қызыл

көрсеткішпен берілген сілтемені басамыз.

Google Scholar бойынша Хирш индексі

Егер автор Google Scholar-да профиль құрмаған болса, онда оның

көрсеткіштерін білу мүмкін емес. Https://scholar.google.ru/ сайтына кіреміз. Іздеуге

аты-жөнін жазамыз және іздеуді басамыз.

Нәтижесінде біз табылған мақалалар бар парақты аламыз. Егер автордың

белсенді профилі болса, біз оған сілтеме арқылы өте аламыз. Егер сілтеме

болмаса, онда автор тіркелмеген.

Google Scholar бұл жағдайда ашық ақпарат көздері бойынша айтарлықтай

кеңейтілген статистиканы ұсынады.