Т1Л - И Н С Т И Н К Т

жасау

туралы

жарлык

6epreHiH:

Холдеман

ба,

Федералдык

прокурор

Джон

Митчелл

ме, аныктау Yшiн тергеу жYргiзiлуi керек болатын. Диалогка катысушылар Yлкен казы-
лар алкасы алдында тYсiнiк беру алдында Ханттыц «тiлiн байлайтын»

120 000 доллар-

ды телеу керек пе, жок па деп талкылап жатыр.

Б^л диалог бiзде сезбе-сез жазылган, себебi 19 70 ж^хлы Никсон болашак тарихшы-

лар атынан эрекет етiп т^рганын айтып, ез кабинетiне тындаушы к¥рал орнатып, езiнiн
барлык сейлескен сездерiн жазып отырган.

1974 ж^хлы акпанда 0к1лдер Палатасыныц

зад мэселелерi женiндегi Комитет Никсонга импичмент жариялау керек пе, жок па деп,
солардыц

кемегiмен

аныктау

Yшiн жазбаларды

сотка

бердi.

Б^л Yзiндi

жазбалардыд

магынасын ашу

аркылы ал^хнган.

К еп жагдайда осы Yзiндi

негiзiнде

комитет импич­

мент жариялауды ^сынды. Никсон

1974 ж^хлы тамызда отставкага кетгi.

Уотергейтке

катысты

жазбалар

-

белгiлi

уакытта

жарияланган

шынайы

сейле-

нiстiд жазба магынасын ашудыд ед мадызды эрi белгiлiсi. Б^л басылымга жариялан­
ган кезде америкалыктар айран-асыр кYЙге тYCкен, алайда тадгалудыд себебi эртYрлi
болган.

Кейбiр

адамдарды Никсонныд эдiл сотты алдау

максатында жасырын айла-

шаргыга

катысканы

кайран

калдырган.

Е ндi

бiрiн

элем

кешбасшысыныд

арбакеш

сиякты прысканы еседгiреткен.

Алайда кепшiлiгiн сезбе-сез жазылган кэдiмгi сей-

ленiстiд кандай болатыны кайран калдырган.

Сейленiс магынасы мэнмэтiнсiз мYлде

тYсiнiксiз.

Мэселенiд бiр белiгi жазбаныд магынасын ашумен байланысты:

интонация жэне

синтаксистiк топтарды бiр-бiрiнен белiп т^рган уакыт аралыгы жойылган, ал ед жога-
ры сапалы Yлбiрден баска кандай да бiр Yлбiр аркылы жазба магынасын ашудан Yмiт-
тенудiд кажетi жок. Шынында да,

А к Y йдегi темен сапалы жазба магынасын тэуелсiз

тYPде ашып керу барысында кейбiр сэттердiд магынага ие болатынын байкаймыз. Мы-
салы, I want the,

uh,

uh,

to g o магынасы I want them,

uh,

uh,

to g o деп ашылады.

Алайда эдгiме жазбасыныд магынасын ашканныд езiнде тYсiну ете киын. Адамдар

ойын баскаша т^ж^хрымдап жеткiзу немесе такырып езгерту

Yшiн сейлем ортасында

ездерiнiд сездерiн

белiп,

жиi-жиi Yзiп

сейлейдi.

Кебiне

к1м

немесе

не туралы айтып

жатканы тYсiнiксiз,

себебi сейлеушiлер есiмдiктердi

(озан,

онымен,

бул,

сол,

б1з,

олар,

бул,

барлыгы,

туралы),

жалпылама сездер

(бул

тарих,

осыган

байланысты,

мундай,

бул адамдар,

барлыгы жасалды) мен элипсистердi (Федералды прокурор кабинет! ж а-

сайды, м1не,

сондыцтан)

колданады. Ниетгерiн тiкелей бiлдiрмейдi. Б^л Yзiндiде ж^1 л

содында адам ^^рама Штаттар президентi бола ма не айыпталган кылмыскер бола ма,
б^л тiкелей муны осылай ж асау магынасына, сондай-ак Ол Yшiн с1зге не керек? тiркесi
акпарат туралы с^рак па немесе бiр нэрсе туралы жасырын сейлем болды ма, осыган
байланысты аныкталады.

Сейленiстiд жазба магынасы ашылганда, бастапкыда неге тYсiнiксiз болганы кеп-

шiлiктi тадгалдыра койган жок.

Б^л тiлшiлерге

жаксы белгiлi;

жарияланым

алдында

сiлтемелер

мен

с^хбатгарды

редакциялау

-

кYнделiктi

iс.

Кептеген

ж^1 л

бойы

«Red

Sox» Бостон командасыныд кызба питчерi Роджер

Клеменс

мерзiмдi баспасезде оган

кате сiлтеме жасайтынын айтып катты кынж^хлган. «Boston Herald» газетi б^ган катал-
дык туралы бэрiне

белгiлi эзiлмен жауап бердi:

макалалардыд

бiрiнде

ойын

содынан

айтылган Клеменстiд тYсiнiктемесi сезбе-сез берiлген.

Дженет Малколм

психоаналитик

Джеффри Мэссон турал^ 1

жагымсыз

макалалар

сериясын «New Yorkers)

журналында жариялаганнан

кейiн,

1983

ж^хлы журналистер-

дiд эдгiме жазбасын редакциялауына катысты зад кYшiне ендi.

189