А ц п ар атты енд еу теориясы : еске TYcipy ж ене ум ы ту

Интерференция теориясы

Вербалды окытуга катысты зерттеулердеп жетютштердщ 6ipi

(5-тарау) - умыту ин-

терференциясы

теориясы

(interference

theory

o f

forgetting).

Бул

теорияга

CYЙенсек,

жатталган ассоциациялар толыгымен умытылмайды.

¥м ы ту еске тYсipiлуi кажет ду-

рыс ассоциациялардыц ыктималдыгын темендететш езара бэсекелес ассоциациялар-

дыц нэтижесшде пайда болады (Postman,

1961).

Эксперимент жYзiнде

интерференцияныц еш

тYpi

аныкталды

(6.1-кесте).

Жаца

вербалды

ассоциациялар

а л д ы ц ы

ассоциацияларды еске тYсipудi киындаткан кезде

ретробелсендi интерференция орын алады. Пробелсендi интерференция деп жаца бь

лiмдi киындатып жiбеpетiн ескi ассоциацияларды айтамыз.

6.1-кесте

Интерференция жэне умыту

Ретробелсендi

интерференция

Пробелсендi интерференция

Тапсырма

1-топ

2-топ

1-топ

2-топ

Жаттау

А

А

А

-

Жаттау

В

-

В

В

Тест

А

А

В

В

Е с к е р т у : Эр топ б е л г л 6ip критерийге сай 6miM алады.

«— » - топтьщ баска тапсырмамен айналыскан уакыты.

Ол

топтьщ тапсырманы кайталауына MYMкiндiк бермегенiмен, негiзгi окыту процесiне кедергi келтiрмейдi. Тест бойынша
2-топ

1-топтан асып тYскен жагдайда интерференция орын алады.

Экспеpиментшi pетpобелсендi интерференцияны керсету Yшiн еш топтагы адамдарга
алдымен А тiзiмiндегi сездеpдi жаттауга тапсырма беpедi. Содан кешн 1-топ В тiзiмiн-
дегi сездеpдi жаттауга кipiседi, ал 2-топ А тiзiмiндегi сездеpдi кайталауга бегет болуы
мYмкiн эрекеттермен айналысады. Сосын ею топ та А тiзiмiндегi сездеpдi еске тYсipiп
кеpедi.

2-топ 1-топка Караганда сездеpдi жаксы еске тYсipсе, pетpобелсендi интерфе­

ренция орын алды деуге болады. Пpобелсендi интерференция кезшде 1-топ А тiзiмiн-
дегi сездеpдi жаттаса, 2-топ ештеце iстемейдi.

Сосын е м топ та В тiзiмiндегi сездеpдi

жаттап, соларды еске тушруге тырысады. 2-топтыц еске тYсipуi

1-топтан асып тускен

жагдайда пpобелсендi интерференция орын алады.

Ретpобелсендi

жэне

пpобелсендi

интерференциялар

кебiнесе

мектепке

тэн.

Ретpобелсендi интерференцияны, мысалы, сездеpдi олардыц айтылуымен бipге жат-
тайтын,

сонан

соц

осы

айтылу

еpежесiне

сай

келмейпн

баска

сездеpдi

жаттайтын

окушылардан

байкауга

болады.

Бipаз

уакыт

еткеннен

кешн

олардан

ережеге

сай

келетш сездерден тест алса,

олар

ережеге

сай келм ей тш дерш ц айтылуын езгертш

жазып

бередг

Пpобелсендi

интерференция

алдымен

белшектеpдi

кебейтудц

сосын

белудi Yйpенген

балаларга тэн.

Олар

белшектеpдi

белу тапсырмасы

бершген кезде

екiншi

белшектегi

белгiш

пен

белiндiнiц орнын

ауыстырмай,

тура кебейте

салган.

Дамуга катысты зерттеулер пpобелсендi интерференцияныц 4 пен 13 жас аралыгын-
да азаятынын кеpсетiп отыр (Kail, 2002).

6.3-косымша интерференциямен калай жу-

мыс iстеуге болатынын керсетедг

249