112

4­ТАРАУ.

Икемділік

икемділік

1-ге

тең

және

тауарға

сұраныс

бірлік

икемді

деп

есептеледі.

Мүлде

икемсіз

сұраныс

пен

бірлік

икемді

сұ-

раныс

арасында

сұраныс

көлеміндегі

пайыздық

өзгеріс

бағаның

пайыздық

өзгерістен

аз

болатын

1-ден

жағдай

бар.

Бұл

жағдайда

сұраныстың

бағаға

икемділігі

нөл

мен

бір

арасында,

ал

тауарға

сұра-

ныс

икемсіз.

Азық-түлік

және

тұрғын

үй

–

икем-

сіз

сұраныстағы

тауарларларға

мысал.

Сұраныс

көлемі

баға

өзгерісіне

жауап

ретінде

шексіз

үлкен

пайызға

өзгерсе,

онда

сұраныстың

бағаға

икемділігі

шексіз

және

тауарға

сұраныс

абсолют

икемді

саналады.

Сұраныстың

өте

жо-

ғары

(шексіз

дерлік)

икемділігі

бар

тауарға

мысал

ретінде

екі

кампуста

қатар

орналасқан

алкоголь-

сіз

сусын

автоматын

атай

аламыз.

Екі

автомат

бірдей

алкогольсіз

сусынды

бір

бағамен

ұсынса,

кей

адам

бір

автоматтан,

ал

кейбіреуі

екіншісі-

нен

сатып

алады.

Бірақ

бір

автоматтағы

сусын

бағасы

басқасына

қарағанда

жоғары

болса,

тіпті

шағын

сомаға

болса

да,

ешкім

жоғары

бағамен

ол

автоматтан

сатып

алмайды.

Екі

автоматта

қатар

тұратын

сусындар

абсолют

алмастырғыштар.

Аб-

солют

алмастырғыш

тауарларға

сұраныс

абсолют

икемді.

Бірлік

икемді

сұраныс

пен

абсолют

икемді

сұ-

раныс

арасында

сұраныс

көлеміндегі

пайыздық

өз-

геріс

бағаның

пайыздық

өзгерісінен

асып

кеткен-

де,

жалпы

оларға

ортақ

тағы

бір

кейс

пайда

бола-

ды.

Бұл

жағдайда

сұраныстың

бағаға

икемділігі

жоғары,

ал

тауарға

сұраныс

икемді.

Авто-

көлік

пен

жиһаз

икемді

сұраныс

бар

тауарға

мы-

сал

бола

алады.

4.2-сызбада

сіз

қазір

ғана

қарап

отырған

сұра-

ныс

икемділігінің

бүкіл

ауқымын

қамтитын

үш

сұ-

раныс

қисығы

көрсетілген.

(а)

бөлігінде

сұраныс

көлемі

бағаға

тәуелсіз

тұрақты,

сондықтан

бұл

сұ-

раныс

мүлде

икемсіз.

(b)

бөлігінде

сұраныс

көлемі-

нің

пайыздық

өзгеруі

бағаның

пайыздық

өзгеруіне

тең,

сондықтан

бұл

сұраныс

бірлік

икемді.

(c)

бөлі-

гінде

баға

сұраныс

көлеміне

қарамастан

тұрақты,

сондықтан

бұл

сызба

абсолют

икемді

сұранысты

көрсетеді.

Енді

сіз

икемді

және

икемсіз

сұраныс

арасын-

дағы

айырмашылықты

білесіз.

Бірақ

тауарға

сұ-

раныстың

икемді

немесе

икемсіз

болатыны

неге

байланысты?

Сұраныс

икемділігіне

әсер

ететін

факторлар

Тауарға

сұраныстың

икемділігі

мыналарға

байланысты:

 

А

лмастырғыштардың

жақындығы

Табыстан

тауарға

жұмсалған

үлес

 

Баға

өзгергеннен

кейін

өткен

уақыт

Алмастырғыштардың

жақындығы.

А

лмасты-

рушы

тауарлар

неғұрлым

жақынырақ

болса,

оған

сұраныс

соғұрлым

икемді.

Мұнайдан

алынатын

4.2-СЫЗБА.

Икемсіз

және

икемді

сұраныс

D

2

0

D

1

0

D

3

12

1

2

3

6

12

6

12

6

(а)

Млде

икемсіз

сраныс

(b)

Бірлік

икемді

сраныс

(с)

Абсолют

икемді

сраныс

Клем

Клем

Клем

Икемділік

=

0

Икемділік

=

1

Икемділік

=

∞

Осында

бейнеленген

әр

сұраныстың

икемділігі

тұрақты.

(а)

бөлігіндегі

сұраныс

қисығында

сұраныс

икемділігі

нөлге

тең

тауарға

сұраныс

көрсетілген.

(b)

бөлігіндегі

сұраныс

қисығында

сұраныс

икемділігі

бірге­бір

тауарға

сұраныс

көрсетілген.

(с)

бөлігіндегі

сұраныс

қисығында

абсолют

сұраныс

икемділігі

бар

тауарға

сұраныс

көрсетілген.

MyLab

Economics

Animation