Ф и л о с о ф т а р К,удайы

акылдан жене Жеб1рейтмен жак,ын

катынаста бола алатын жасампаз акылдан ту -

рады.

Осылайша

пaЙFaмбapлap себеп-салдарлык, ой

корытумен

шектелетш

прак-

тикалык,

акылдан

да

жогары

туратын

сфералык,

Ак,ыл

с е к тд к

Кудайды

елестете

aлyFa

кабглетп

интуитивтк бейнел1

танымнан

нэр

алады.

Сопылардын, теж1рибеа

корсеткендей, адам

философтарша логика

мен

рационалдык, танымды

пайдалан-

бай-ак,

Кудайдьщ

дергешне

кол

жетюзе

алады.

Олар

силлогизмдердщ

орнына,

символизм

мен

бейнелеу

амалдарын

пайдаланды.

Мухаммед

пайгамбар

илеби

элеммен

тап

осылай

ткелей

тутасуды

ен

кемел

сатыга

кетердс

Ибн

Сина

жаса-

faH

уахи

мен

елестетудщ дел

осы

психологиялык,

тусшд1рмеа, философията

im

тартатын

сопыларта дши теж1рибелерш талкылауларына

мумкшдж бердг

Bi3 бул

туралы

келеа тарауда баяндаймыз.

Шыны

сол,

OMipiHiH,

аятында

ибн

Синанын,

03i

де

мистикке

айналтан

с е к т -

д г

«Уатыздар

ютабы»

(Kitab

al-Asherat)

трактатында

Кудайды

рационалды

ж ол-

мен тануга сыни

кезк,арасын еш букпеаз айтып, онда «булд1рпш

сипат» бар деп

санайды.

Ол

«Шыгыс

философиясы»

(al-hikmat

al-mashriqiyyeh)

деп

атаган

ба-

тытка

бет

бурды.

Бул

-

Шыгыска

катысты

географиялык,

атауды

емес,

Нурдын,

бастауын

б1лд1ретш.

Ол

рационализммен

катар, нур

(ишрак) танымына да

непз-

делетш

эзотерикалык трактат жазуга

бек!нд!.

5i3

оньщ

бул

трактатты

жазтанын

не

жазбатанын

б т е

алмадык.

Жазылтан

куннщ

езшде,

6i3re

жеткен

жок.

Онык

ececiHe,

6i3

келеа

тарауда

Иранньщ улы

философы

Яхья

ас-Сухрауарди

ишрак,

мектебш

калыптастырганын

сез

ететш

боламыз.

Бул

мектепте

ибн

Синанын ар-

маны жузеге асып, философия

руханилыкпен

ажырамастай

кауышты.

Колам

жене

философия

miMflepi

Ислам

империясында

eMip

cypeTiH

яхуди-

лерд1 де интеллектуалды

1здешстерге багыттады. Яхудилер араб т т ш д е трактат-

тар жазып, б1ртшдеп

ездершщ ерекше философияларына

аяк басты: яхудилжке

алташ

рет

метафизикалык, спекулятивл

элементтер

ене

бастады.

Ислам

файла-

суфтарынан айырмашылыты

-

яхуди

ойшылдары

философиялык

меселелердщ

бар

кырын

камтута

тырыскан

жок-

Бар

назарды

тек

дши

такырыпка

аударды.

Яхудилер

ислам тудыртан

шарттарта жауап

беру керек екешн тусш дг Тулгалан-

тан

1нж1л

Кудзйы

мен

файласуфтардын Кудайы

арасындагы

катынасты

реттеуге

тырысты.

Мусылмандар

сектд1

яхудилерд1

де

Киел1

ютаптар

мен

Талмудтаты

Кудайдыцтым катты адамилантан портрет!

мазалады. «М ундай Кудай мен фило-

софтардыц Кудайынын арасында

кандай ортак белплер бар деген

сурак epiKci3

туындайды.

Сонымен

катар

яхудилер

елемнщ

жаратылуы

-

уахи

мен

акыл

ка-

тынасына да

немкурайлы

карай алмады. Эрине, яхудилер бул

сурактарды езде-

ршше

meuiin

отырды,

6ipaк

ислам

ойшылдарымен

байланыс

ете

тыгыз

болды.

Иудаизмд!

философиялык туртыдан тусшд1руд1

колга алган

алташкылардын 6ipi

Саадиа

ибн

Иосиф (882-942)

болатын.

Ол талмудшы epi

мутазилит ед1.

Ол адам

13

254

193