К арыз алу ж э н е Yлеспyлдыкl к,арж ы ла нды ру
203
•
•
Кэсторы н меншiк иелМнен бас тартпауына болады.
Карыз K©6ipeK болFан сайын, кэсторынныц меншж капиталыныц табысы да арты-
Fbipa^ болуы ыктимал.
Т©мен пайыз м©лшерлемелер карыздыц балама шыFынын азайтады.
•
Карыз алу арцылы каржыландырудыц кемшыжтер-.
•
•
•
Туракты TYрде (ай сайын) т©лем жасап отыру кажет.
©темакы мiндеттемелерiне байланысты а^ша аFымьшьщ киынды^ы кYшейедi.
Карызды тым к©п алу - ©су мен дамуды тежеуi M
YM
KiH.
Ж Е К Е Т У Л Г А Л А Р Д Ы Н 0 З А Р А НЕСИ Е БЕРУ1
Жеке TYЛFалардьщ ©зара несие беруi (peer-to-peer lending, P2P) - банк немесе ©зге дэс-
TYрлi каржы институттары аркылы емес, туыстык не баскадай байланысы жок тулFа-
ларFа немесе «жекелерге» («пирлерге») карыз беру тэжiрибесi. «Карыз беру негiзiндегi
краудфандинг» деген атпен белгш бул эдiс эртYрлi карыз беру платформаларын пай-
далану
асырылады.
Каржыландырудыц бул TYрi - XXI Fасырда пайда болFан кубылыс. Карыз берушi жеке TYЛFалар инвесторлардан келюглген пайыздык м©лшерлеме бо-
йынша акша тартатын интернет-сайттарды пайдаланады. P2P карыз берушглер брокер- лiкке жэне карыз ©теуге кызмет к©рсеткенi Yшiн т©лем алады, мерзiмiнен кешдапрген- дерге айыппул салады. 0леуметт1к несиелердiц орташа м©лшерi шамамен 17 000 доллар болса, максимал
250 000 долларFа дейiн жетедi деген
100% © ст жаткан ец жылдам дамитын каржы салаларыныц бiрi. Пайыздык м©л-
шерлемелер несие мерзiмiне жэне карыз алушыныц рейтингiне карай 5,6%-дан 35,8%-Fа дейiн ©згередi. Айыппулдыц пайыздык м©лшерлемесi 1,5%-дан ец тэуекелшш карыз алу- шыларда 10%-Fа дейiн жетедг АКШ-таFы карыз беру к©лемi ец жоFары элеуметтiк сайт - Lending Club атты танымал элеуметтiк карыз беру компаниясы карыз алушыларды жэ не берушiлердi несие м©лшерiне, тэуекелге т©зiмдiлiгiне жэне элеуметтiк жакындыыына (мысалы, кызметтестер, курстастар, жерлестер, жэне т.б.) карай топтастырды.
Бiр кездерi коммерциялык несие ала алмайтын кэсiпкерлерге каржыландырудыц
балама эдiсi ретiнде карастырылFан
эюмшглж
бакылауынсыз жылдам капитал алута н и етт беделдi кэсiпкерлердi де кызыктыра бас-
тады. АлFашкы P2P карыз берушi сайттар 2005 жылы пайда болып, ежелден келе жат кан «KУрFап
KалFан» соцFы экономикалык ^улдырау кезещнде элеуметтiк карыз берушглер к©бейдi. 2008 жылы солардыц кейбiрi мiндетiн орындамаFан тараптардан зардап шегiп жатка-
ны белгiлi болFанда, АКШ БаFалы каFаздар жэне биржа комиссиясы (SEC) индустрияны KолFа алды. Ец iрi ею ойыншы Lending Club пен Prosper жалпы сомасы 180 мыцнан астам несиеге кызмет к©рсеттi.
0леуметак несие сайттары Kiva.org сиякты микронесие сайтынан ©згеше. Kiva.org -
бул коммерциялык емес уйым, ол дYниежYзi бойынша донорларFа пайыздык м©лшер-
лемесiз арнайы б1р максаттарFа карыз бередi. Олар акшаны жинап, каражат тарататын микрокаржы институттарына ©ткiзедi жэне карыз алушылардыц карызын ©теуiн жiтi бакылауда устайды.
Кейбiр
тэжiрибесiнде
аса консерватив
болса кэсткерлерге кажет капитал пулыныц
саркылуына не
сие м©лшерi 25 000 доллар. Несие м©лшершщ салыстырмалы TYрде т©мен болуы жэне адамдардыц идеяларын оцай жетюзе алу мYмкiндiгi элеуметтiк несиенi бизнес бастау-
дыц тэуекелi т©мен механизмi ретiнде карастыруFа себеп болды. Сонымен катар ком мерциялык несиеге кол жетюзуге деген сенiм болмауынан кэсткерлж бастамалары- нан бас тартута мэжбYр к©п каржы таратута мYмкiндiк бердг P2P несиелерiнiц ©зге де элеуметтж желi кубылыстарына УKсастыFы - сайт провай-
дерлерiнiц ашык, сенiмдi кауымдастык курута мYмкiндiк беретiн форум усыну кабше- 
