Д а йы н
к э с т к е р л к венчурдi
185
7
Т Т 4
Жумыс
ютеп турган венчурдi сатып алганда койыла тын он суракты айкындау Т Т 5
Сатып алу
процесндеп ма- нызды мэселе- лердi зерттеу •
•
Тауар коры (жасы, сапасы, сатылу MYMKinqiri, жаFдайы).
Жиhаз,
немесе
меншж). Дебиторлык берешек (етелмеген •
алымда-
ры, клиенттердщ несие телеу кабшетГ). •
Тауар белгiлерi, патенттер, авторлык КУКыктар, бизнестщ атауы
(куны, бизнес
табысындаFы релi, бэсекелiк артыкшылык дэреж ес). •
Goodwill
Жумыс iстеп турFан венчурдi сатып алу кептеген киындыктан куткарады. Мысалы,
стартапка Сонымен
катар сатушы кандай енiм TYрiн сату, кандай баFа кою керегш жэне таFы баска мэсе- лелердi аныктай алатын кызмет кiтапшасы болады, оны да зерттеу керек. Бiрак дайын бизнес сатып
алудыц да ез киындыктары бар. Мысалы, сатылып жаткан
бизнес иесп
нщ/менеджершщ жеке бас касиеттерi немесе ерекше харизмасыньщ аркасында Fана табысты болуы, не болмаса сатып алып жатканда олардыц енiмi нарыкта сатылу шы- цына жетуi жэне компания Yшiн кеп акша теленуi мYмкiн. H e r i 3 r i
Сатып алу керек пе, жок па деген ой туындаFанда, кез келген зерек кэсшкер «дурыс су-
рактар» тiзбегiн койып, оларFа жауап беруi кажет.4 Келесi белiмде койылатын сурактар
мен эр жауапка катысты эрекет ету идеялары айтылады.
Б И З Н Е С
НЕГЕ С А Т Ы Л Ы П Ж А Т Ы Р ?
АлFашкы койылатын сурактардыц б1р1 - кэсiпкер неге бизнесш сатып жатыр?5 Кебiнесе
ыктимал сатып алушыларFа айтылатыны мен шынайы себебi екi TYрлi болады. Эдеттеп
жауаптар «Зейнетке шыFуды жоспарлап жYрмiн», «Бул салада табысты болатынымды дэ- лелдедiм, жаца б1р салаFа ауысып, жаца дYниелердi кергiм келеды немесе «Баска калаFа кешудi жэне сонда аFаммен жаца бизнес бастауды калаймын» сиякты болады. Бул
сатып
алушы муныц шын мэншде сатып алура турарлык iс екенш TYсiнедi. Алайда осы сиякты
жеке баска катысты мэлiметтердi дэлелдеу киын, сондыктан айналадаFылардан сурас- тырып, бизнеске катысты акпарат жинактау кажет. Кэсш иесiнiц жабдыктаушылармен арасында киындыктары болды ма? Fимаратты жалFа алу туралы келiсiмдi жацарту ке
рек пе, элде мушк иесi телемакыны Yш есе арттырFысы келе ме? Одан да жаманы - мYм- кш, Fимаратты бузFалы жаткан шыFар? Баска жерге кешу мэселесi осы аймактаFы бэсе- ке мэселесiмен байланысты болуы эбден мYмкiн. Элде жакын жерден улкен сауда орны ашылып жатыр ма? Сатылымныц 25%-ы жасалатын жексенбi кYнi жумыс iстеуге руцсат
бершмейыш туралы кала экiмiнiц жаца Yкiмi шыкты ма?
Каржылай жаFынан карасак, бизнестi сатканнан кейiн кэсiпкер немен айналыса-
ды? Сатушы сол калада калуды жоспарлап отыр ма?
Кандай жумыска туру мYмкiндiгi
бар? Жаца бизнес иесшщ ец улкен коркынышы -
бурынFы кэсiп иесi жакын мацнан
дэл осындай кэсiп ашып, клиенттердiц барлыFын езiне тарту мYмкiндiгiн аныктау Yшiн осы сиякты сурактарды коюды кажет етедi. Дэл осындай жаFдайлардыц алдын алу Yшiн сатылым келiсiмшартына алдын ала сатушыныц кем дегенде 5 жылда жакын жерде ук,- сас бизнес ашпауы жешнде тармак енгiзу керек. Бул тармак сауда бостандыFын зацды TYрде шектеу - бэсекеге TYспеу мiндетi немесе
(non
compete agreement) деп аталады. Осылай келiсiмшарт жасау аркылы жаца бизнес и е а клиенттердi езiне калдыра алады. Б И З Н Е С Т Щ КАЗ1РГ1 Ф И З И К А Л Ы К Ж А Г Д А Й Ы
Суралып отырFан баFа эдш болFанымен, активтердщ физикалык жаFдайын зерттеу ете
мацызды. Fимарат бизнестiц жеке меншiгi ме? ©з иелiгiнде болса, кандай жендеу жу-
мыстарын кажет етедi? Келiсiмшарт бойынша жалFа алынFан болса, дурыс жумыс атка-
руы Yшiн жендеу жумыстарын кажет ете ме?
